Sổ-tiết-kiệm hay Quỹ-đầu-tư?

Giả-sử bạn bắt-đầu để-dành tiền cho tương-lai gia-đình theo kế-hoạch dài-hạn được lập bằng KHTC, bạn sẽ giữ-tiền bằng cách nào?
Cách chắc-chắn nhất để thực-hiện kế-hoạch hàng tỉ đồng là để-dành đều-đặn mỗi tháng. Với việc tích-luỹ dần như-vậy thì bạn có hai phương-tiện:

1. Gửi tiết-kiệm ngân-hàng
2. Gửi vào quỹ-đầu-tư

(Đừng mua vàng hay USD để-dành, lý do được giải-thích trong phần cuối của bài này.)

Các nhà-kinh-tế nói rằng đầu-tư dài-hạn vào quỹ-đầu-tư sẽ có lợi hơn gửi tiết-kiệm ở ngân-hàng. Lý-thuyết đó có đúng trong thực-tế không, và nhất là có đúng với thị-trường Việt-Nam không?

Kết-quả thực-tế

Trong bài này, tôi sẽ so-sánh kết-quả giữa hai phương-tiện trên bằng những tính-toán trên những số-liệu thực tế trong một thời-gian dài hơn 15 năm.
Thời-điểm bắt-đầu tính là đầu năm 2009. Từ ngày đó đến ngày 21/03/2024 là hơn 15 năm.

Giả-sử anh A tích-luỹ tiền bằng cách gửi tiết-kiệm ở ngân-hàng. Bắt-đầu từ đầu năm 2009, mỗi bốn tuần (mỗi năm 13 lần ứng với 13 tháng lương) anh A gửi một triệu đồng vào một sổ-tiết-kiệm kỳ-hạn 12 tháng ở Ngân-hàng Ngoại-thương Việt-Nam, khi đáo hạn sổ đó thì nhập lãi vào gốc để gửi tiếp kỳ mới. Số-tiền anh A đã gửi vào là 199 triệu đồng. Vào ngày 21/03/2024 tổng-giá-trị gốc và lãi là 325,907 triệu đồng, tính ra lợi-nhuận trung-bình của việc tích-luỹ này là 6,21%/năm . Mặc-dù trong 15 năm qua có những lúc lãi-suất tiết-kiệm lên đến 14%/năm, nhưng do anh A gửi góp theo thời-gian nên những khoản-tiền gửi trễ sinh ra ít tiền lãi hơn những khoản-tiền gửi sớm. Lợi-nhuận trung-bình đó đang giảm dần vì lãi-suất tiết-kiệm đã thấp hơn số trung-bình đó từ nhiều năm nay. Số-liệu tính-toán trong bảng-tính sau.

Giả-sử anh B tích-luỹ tiền bằng quĩ-đầu-tư DCDS (tên cũ là VF1). Bắt-đầu từ đầu năm 2009 mỗi bốn tuần anh B gửi một triệu đồng vào quỹ VF1. Số-tiền anh B đã gửi vào cũng là 199 triệu đồng như anh A. Vào ngày 21/03/2024 giá-trị tài-khoản đầu-tư của anh B là 603,898 triệu đồng. Lợi-nhuận trung-bình của việc tích-luỹ này là 13,44%/năm .

Bảng dưới đây cho-biết lợi-nhuận trung-bình của mọi khoản-đầu-tư đều-đặn vào những quỹ-đầu-tư trong 10/5/3/2/1 năm qua.

Trong thực tế thì số-tiền anh A có chắc-chắn phải thấp hơn 325,907 triệu đồng vì:

1. Tiền-lãi khi đáo-hạn sẽ bị làm tròn xuống đến hàng ngàn, và những tiền lẻ dưới chục ngàn hoặc trăm ngàn sẽ không được nhập vào gốc để sinh lời tiếp vì anh A thấy nó lẻ.
2. Rất khó để đều-đặn mỗi bốn tuần mở một sổ-tiết-kiệm, gần đây có Internet banking thì dễ hơn, nhưng cũng không dễ để nhớ làm việc đó đều-đặn. Trong-khi-đó, đầu-tư vào quỹ-đầu-tư thì được nhắc.
3. Không dễ để nhớ gửi tiền tiết-kiệm đều-đặn nhưng lại rất dễ để rút-tiền ra dùng khi cần mua sắm iPhone, LED TV, scooter làm cho số-tiền bị hao-hụt nhiều.

Ngoài-ra, khi gửi ngân-hàng kiểu đó thì anh A phải giữ từ 14 đến 199 sổ-tiết-kiệm. Có thời-gian tôi cũng làm như vậy (online) và tôi đã cảm-thấy vô cùng lúng-túng với hàng loạt số trên màn-hình. Trong khi đó đầu-tư vào quỹ-đầu-tư thì mỗi-người chỉ cần biết một vài số.
Ngân-hàng cũng có một loại tiết-kiệm mà không tạo ra nhiều sổ, đó là tiết-kiệm gửi-góp. Tôi khuyên các bạn đừng dùng các loại tiết-kiệm gửi-góp của các ngân-hàng. Mặc-dù nó có vẻ giống như các kế-hoạch đầu-tư ở chỗ góp tiền vào một tài-khoản, nhưng tôi đã có một kinh-nghiệm không vui với loại tiết-kiệm gửi góp đó, sẽ kể lại trong một trang khác.

Một ưu-điểm khác của quỹ-đầu-tư là nó không có kỳ-hạn, nghĩa là anh B hoặc anh C muốn rút tiền ra lúc nào cũng được, không bị mất khoản lãi khi chưa đến hạn như gửi tiết-kiệm.
Tính-chất có kỳ-hạn của sổ-tiết-kiệm cũng ảnh-hưởng đến lợi-nhuận trung-bình của cách tích-luỹ tiền ở ngân-hàng: mỗi khi lãi-suất tiết-kiệm ở ngân-hàng tăng hay giảm thì một năm sau mới thể-hiện trên lợi-nhuận trung-bình. Ở phía bên kia, giá đơn vị quỹ-đầu-tư thay-đổi hàng tuần thể-hiện ngay trên lợi-nhuận trung-bình.

Lợi-ích trong tương lai xa

Các số lãi-suất ở trên là lãi-kép nên thời-gian càng dài thì kết-quả càng lớn. Ví-dụ với lãi-suất như trên, gửi mỗi bốn tuần một triệu đồng sau 30 năm sẽ từ 390 triệu đồng:

Nhìn từ một hướng khác, những người thực-hành công-thức "Thu-nhập - Tiết-kiệm = Chi-tiêu" sẽ thấy dễ sống hơn với mức lợi-nhuận cao của quỹ-đầu-tư. Lợi-nhuận cao thì chỉ cần tiết-kiệm ít hơn, chi-tiêu nhiều hơn mà vẫn đạt kế-hoạch tài chính tương lai. Ví-dụ, để có năm tỉ đồng sau 30 năm, người ta phải tiết-kiệm:

• 2,532 triệu đồng mỗi tháng và tăng dần 5% sau mỗi năm, nếu lợi-nhuận trung-bình 7%/năm như gửi tiết-kiệm ở ngân-hàng
• 1,587 triệu đồng mỗi tháng và tăng dần 5% sau mỗi năm, nếu lợi-nhuận trung-bình 10%/năm như gửi quỹ-đầu-tư

Tại-sao quỹ-đầu-tư cho lời cao hơn ngân-hàng?

Quỹ-đầu-tư là gì mà nó sinh lời nhiều hơn gửi tiết-kiệm ở ngân-hàng?
Mời bạn xem bài giải-thích về quỹ-đầu-tư.

Gửi mỗi bốn tuần một triệu đồng trong hơn 15 năm thì lời như vậy, nhưng nếu chị D có 50 triệu đồng hay năm tỉ đồng thì gửi vào quỹ-đầu-tư theo cách nào để có lời?
Chị D nên chia số-tiền đó ra làm nhiều phần bằng nhau để gửi vào quỹ-đầu-tư một cách đều-đặn (mỗi tháng một phần) trong 3-6 tháng liên tiếp, rồi để yên đó một thời-gian đủ dài (hơn năm năm) để nó sinh lời.

kết-quả của quỹ-đầu-tư cao hơn sổ-tiết-kiệm có vài phần trăm mỗi năm vì lãi-suất tiết-kiệm (và lãi-suất cho-vay) ở Việt-Nam quá cao. Ở Singapore, gửi tiết-kiệm kỳ-hạn ba năm lãi 0,65%/năm còn quỹ-đầu-tư cổ phiếu thì được khoảng 7,5%/năm sau 10 năm, chênh-lệch gấp 10 lần. Hy-vọng kinh-tế Việt-Nam sẽ thay-đổi theo hướng đó: lãi-suất ngân-hàng giảm xuống để giảm chi-phí cho các doanh-nghiệp và người-vay-tiền.

Tiết-kiệm bằng USD hoặc vàng có tốt hơn không?

Tôi giả-định rằng chị U mua 100 USD mỗi bốn tuần từ đầu năm 2009 đến nay chị U có 19.900 USD, tương-đương 489,739 triệu đồng và chị U đã bỏ ra hết 433,848 triệu đồng, tính ra lợi-nhuận trung-bình của việc tích-luỹ này là 1,64%/năm .
Lại giả-định tiếp, từ đầu năm 2009 đến nay mỗi bốn tuần chị G dùng 100 USD mua một số gram vàng lẻ đến một phần triệu gram. Đến nay chị G có 442,401 gram vàng, trị giá 30.870,75 USD. Như vậy với cùng số-tiền bỏ ra như chị U, nhưng chị G thu lại được nhiều hơn 55,13% và lợi-nhuận trung-bình của việc tích-luỹ này là 7,29%/năm , thấp hơn gửi tiết-kiệm VND (trong những lúc giá vàng tăng thì lợi-nhuận trung-bình cao hơn) và thấp hơn tích-luỹ bằng quỹ-đầu-tư. Lợi-nhuận trung-bình này có-lẽ cũng tương đương mức trượt giá trung-bình trong cùng thời-gian, điều đó cho thấy tích-luỹ bằng vàng không có lời.
Các số-liệu về tỷ giá USD-VND và giá vàng từ đầu năm 2009 đến nay được lấy từ website Vietcombank.com.vn và www.gold.org.

Bảng dưới-đây so sánh lợi-nhuận trung-bình của việc đầu-tư đều-đặn vào các kênh từ năm 2009.

Để tích-luỹ ngắn-hạn một-vài năm cũng có những quỹ-đầu-tư thích-hợp cho lợi-nhuận cao hơn gửi ngân-hàng.

Trang web này được cập nhật hàng-tuần. Mời các bạn đến xem kết-quả đầu-tư mỗi tuần.